سیستم های سرمایشی
امروزه با توجه به تنوع زیاد شدن سیستم های سرمایشی و گرمایشی ساختمان ها، انتخاب سیستم تهویه مطبوع مناسب و کارآمد برای اشخاص تبدیل به یک چالش بزرگ شده است. تهویه مطبوع به مجموعه فرآیندی اطلاق می شود که با تنظیم دمای محیط و سرعت جریان هوا، زندگی یا کار کردن را برای افراد رضایت بخش می کند.
در حال حاضر دستگاه های متنوعی متناسب با کاربری و موقعیت نصب و در ظرفیت های مختلف تولید و روانه بازار شده است. این دستگاه ها با توجه به نیاز پروژه ها و ساختمان ها مورد استفاده قرار می گیرند. در ادامه به بررسی و معرفی تعدادی ار این سیستم های پرکاربرد و محبوب می پردازیم.
کولر آبی
از قدیمی ترین نوع سیستم سرمایشی است. کولر آبی با تبخیر آب، هوا را خنک می کند و بیشتر در مناطق گرم و خشک مورد استفاده قرار می گیرد. در این کولرها هوای عبوری از پوشال های مرطوب از طریق فن به کانال های کولر هدایت می شود و فضا را خنک و مرطوب می کند.
کولر گازی
کولر گازی ها از دسته سیستم های سرمایشی با گرفتن گرمای محیط و تعویض آن با هوای خنک از طریق تغییر گاز مبرد مایع به بخار باعث خنک شدن فضا می شوند.این کولر ها به دو دسته دو تکه و یک تکه تقسیم می گردند. کولرهای یک تکه یا پنجره ای یکپارچه بوده و درون پنجره نصب می شوند بطوریکه که بخشی از آن در داخل و بخش دیگر بیرون ساختمان قرار می گیرد. کولرهای دو تکه یا اسپلیت دارای دو یونیت داخلی و خارجی بوده که از طریق لوله های مسی با یکدیگر در ارتباط هستند. اسپلیت ها انواع مختلفی دارند که عبارتند از: اسپلیت دیواری، اسپلیت ایستاده، اسپلیت سقفی کاستی، اسپلیت سقفی کانالی و اسپلیت زیر سقفی.
این اسپلیت ها در ظرفیت های مختلفی تولید می شوند. بسیاری از این اسپلیت ها با توجه به اینکه توانایی گرمایشی نیز دارند بسیار پر کاربرد بوده و در همه فصل ها قبل استفاده هستند. البته سیستم گرمایشی اسپلیت ها نسبت به سیستم سرمایشی به علت مصرف برق زیاد و عدم بازدهی کافی، خیلی مورد استفاده قرار نمی گیرد.
داکت اسپلیت
داکت اسپلیت ها همانند اسپلیت ها از دو یونیت داخلی و خارجی تشکیل شده است. تقریبا سیکل کاری یکسانی دارند با این تفاوت که در آنها یونیت داخلی (هواساز) روی سقف نصب می شود و هوای خنک و مطبوع را بوسیله کانال ها به قسمت های مختلف ساختمان یا محیط می فرستد. در یونیت داخلی داکت اسپلیت ها لوله هایی تعبیه شده است که می توان آنها را با اتصال به دیگ موتورخانه یا پکیج و به جریان درآوردن آبگرم در آن، گرم کرد. بنابراین هوای اطراف این لوله ها گرم شده و از طریق فن به اتاق فرستاده می شود. در نتیجه در فصل سرد یونیت خارجی کاملا خاموش بوده و بسیار اقتصادی است. البته داکت اسپلیت هایی با قابلیت گرمایشی نیز وجود دارد که استفاده از آنها مقرون به صرفه نیست.
داکت اسپلیت ها بیشتر برای فضاهایی نظیر فروشگاه ها و تالار ها مورد استفاده قرار می گیرد که نیاز به استقلال دمایی وجود ندارد و تمام فضا به صورت یکنواخت خنک یا گرم می شود.
فن کویل
فن کویل همانطور که از نامش مشخص است از فن و کویل تشکیل شده است و می تواند به عنوان بخشی از سیستم سرمایشی در ساختمان ها به کار گرفته شود. در فصل تابستان آب سرد مورد نیاز فن کویل توسط چیلر یا مینی چیلر تامین می شود و درون لوله های آن جریان می یابد. هوایی که در مجاورت این کویل ها عبور می کند تغییر دما یافته و به اتاق دمیده می شود. در فصل سرما نیز با اتصال این کویل ها به آبگرم ایجاد شده توسط موتورخانه یا پکیج، اتاق را گرم می کند. فن کویل ها قابلیت تنظیم دمای اطراف خود دارند.
هواساز
هواساز یا هوارسان از سیستم های سرمایشی است که می تواند وظیفه تامین و انتقال جریان هوا را برای داشتن محیطی با دما و رطوبت مناسب و هوای مطلوب انجام دهد. هواسازها شامل کویل هایی بوده که این کویل ها در فصل گرما به وسیله تجهیزات سرمایشی مثل چیلر، سرد و در فصل سرما به وسیله تجهیزات گرمایشی نظیر دیگ موتورخانه، گرم می شود، هوای عبوری از روی این کویل ها، خنک یا گرم شده و از طریق کانال ها به اتاق دمیده می شود.
هواسازها عموما در بیمارستان ها و محیط های درمانی، فروشگاه ها و محیط های تفریحی بزرگ، ساختمان های صنعتی و شخصی که نیاز به استقلال دمایی نیست مورد استفاده قرار می گیرند.
چیلر و مینی چیلر
چیلر دستگاهی است که در آن آب ورودی به دستگاه طی یک سری فرآیند خنک شده و با ارسال آن به تجهیزات تهویه مطبوع داخلی مثل فن کویل و هواساز باعث خنک شدن محیط می شود. بنابراین چیلرها برای تهویه محیط به این تجهیزات داخلی نیازمند بوده و به تنهایی این توانایی را ندارند.
در حالت کلی چیلرها به دو گروه چیلرهای تراکمی و جذبی تبدیل می شوند. چیلرهای تراکمی با استفاده از کمپرسور و سیکل تبرید، آب را خنک می کنند. چیلرهای جذبی فاقد کمپرسور بوده و از طریق انرژی حرارتی آب را خنک می کنند.
مینی چیلرها نیز در واقع نمونه کوچک شده چیلرهای تراکمی هستند و تفاوت آنها در ظرفیتشان است. بنابراین در بخش سیستم های سرمایشی ساختمان های تجاری یا مسکونی کوچکتر مورد استفاده قرار می گیرند.
وی آر اف (VRF)
وی آر اف ها از جدیدترین سیستم های سرمایشی هستند که کارکردی شبیه اسپلیت ها و بر پایه سیکل تبرید دارند. با این تفاوت که به جای یک یونیت داخلی، از چندین یونیت داخلی و یک یونیت خارجی تشکیل شده است. یونیت خارجی در فضایی باز مثل پشت بام نصب می شود. از طریق لوله های مسی حاوی گاز مبرد (R410A) به پنل های داخلی متصل می شود. به همین دلیل به آنها اسپلیت مرکزی نیز می گویند. پنل های داخلی در مدل های مختلفی مثل دیواری، کاستی، سقفی توکار و کانالی تولید می گردند. وی آر اف ها سیستم های پیشرفته ای هستند که می توان به وسیله آن دمای هر محیط را به صورت مجزا کنترل کرد. همچنین امکان استفاده همزمان از سرمایش و گرمایش را فراهم می کند.
VRF مخفف شده عبارت Variable Refrigerant Flow به معنی جریان متغیر مبرد است که به دو نوع EHP (Electric Heat Pump) و GHP (Gas Heat Pump) تقسیم می شوند. مدل EHP با برق و مدل GHP با گاز طبیعی کار می کند.
نتیجه گیری
سیستم های سرمایشی از اجزای جدایی ناپذیر در ساختمان های مسکونی و تجاری و صنعتی هستند. تجهیزات تهویه مطبوع کیفیت هوای محیط، رطوبت و دمای آن را مطابق با خواسته ما مطلوب می سازند. سیستم های تهویه ذکر شده در واقع برتری نسبت به یکدیگر ندارند. برای انتخاب هر کدام از تجهیزات باید به نکاتی چون نیاز پروژه و فاکتور های نظیر شرایط آب و هوایی، مساحت محیط ، محدودیت مکان نصب و … توجه نمود.